Kuzularda ve Koyunlarda Sarı Karkas Yağına Neden Olan Faktörler
Kuzularda ve koyunlarda sarı karkas yağı Amerika’dan Yeni Zelanda’ya kadar Dünyanın birçok ülkesinde görülebilmektedir. Bu tür karkaslar, besin değeri bakımından beyaz renkli karkaslardan farklı olmamalarına rağmen tüketicilerin bu ürünleri satın almadaki isteksizliği nedeniyle daha düşük fiyata değer bulmaktadır. Yapılan bilimsel araştırmalarda genetik faktörlerin sarı karkas yağı oluşumunda rol oynadığı tespit edilmiştir.
Koyunlarda yapılan çalışmalarda, sarı karkas yağı oluşumunun çekinik genler tarafından kontrol edilen bir karakter olduğu, sarı karkas yağı oluşumuna yatkın olan koç ve koyunlardan doğan kuzularda renk maddelerinin (beta karotenler ve ksantofiller) yağ dokuda birikmesi sonucu ortaya çıktığı bildirilmektedir.
Aynı sürü içerisinde veya farklı sürüler arasında farklılıklar olmasına rağmen sürülerde ortalama %5-10 oranında sarı karkas yağına sahip koyun veya kuzu bulunabilmektedir. Bazı ırkların sarı karkas yağı oluşumuna daha yatkın oldukları bildirilmektedir. Sarı karkas yağına sahip kuzuların sürüdeki oranının belirlenmesinde, erkek hayvanlar dişilerden çok daha fazla etkiye sahiptir. Ayrıca akrabalığın artmasının bu durumun daha fazla görülmesine neden olduğu bildirilmektedir.
Beta-karoten oksigenaz 2 (BCO2), yemlerle alınan beta-karotenlerin ince bağırsakta ve karaciğerde A vitaminine dönüştürülmesinde rol oynayan enzimlerden biridir. Koyunlarla yapılan bir çalışmada, BCO2 enzimini kodlayan genlerin mutasyona uğraması sonucu beta-karotenlerin (sarı renk veren maddeler) A vitaminine dönüştürülemediği saptanmıştır. Bu enzimden mahrum olan hayvanlarda A vitaminine dönüştürülemeyen beta-karoteinlerin yağ dokuda depolanması sonucu sarı karkas yağının oluştuğu saptanmıştır. Başka bir bilimsel çalışmada bazı genetik faktörlerin koyunların “ksantofil oksidaz” enziminden yoksun kalmasına, dolayısı ile sarı karkas yağının ortaya çıkmasında etkili oldukları tespit edilmiştir.
Karkas Yağında Sarı Renk Oluşumunu Önleyici Tedbirler
- Sarı karkas yağına sahip kuzu sayısının yüksek olduğu sürülerdeki koçların sürüden ayıklanması, sorunun çözümünde başvurulan etkin bir uygulamadır.
- Akrabalığın arttığı sürülerde sarı karkas yağına sahip hayvan sayısının da arttığı bildirilmektedir. Bu nedenle akrabalık derecesinin düşük olduğu farklı sürülerden yeni koçların getirilerek sürüye katılması sarı karkas yağı riskin azaltılmasına ciddi katkı sağlayacaktır.
- Daha önce sarı karkas yağı görülen sürülerden gelen kuzulara, yağ dokuda biriken ve sarı renge neden olan lutein bakımından düşük içeriğe sahip yemlerin verilmesi faydalı olacaktır. Yonca otu gibi lutein bakımından zengin yemlerin rasyonda yüksek oranda yer almamasına özen gösterilmelidir.
Koyunlarda Sarılık
Sarılığa Neden Olan Faktörler:
- Babesiosis gibi kene ile bulaşan parazitler
- Theileriosis, Anaplasmosis gibi kan parazitleri
- Leptaspirosis bakteriyel enfeksiyonları
- Kronik bakır zehirlenmesi
- Ayak banyolarında kullanılan bakır sülfat nedeniyle bakırın karaciğerde birikmesi
- Bakır içeren bordo bulamacı (bordo bulamacı uygulanan zeytin ağacı dalları ve yapraklarının hayvanlar tarafından tüketilmesi)
- Acı bakla zehirlenmesi
- Oksitetrasiklinin uzun süreli ve yoğun şekilde kullanımı
- Mycoplasma ovis enfeksiyonları
- Safra taşları, kelebekler, tümör ve safra kanalındaki yangılar nedeniyle safra kesesi çıkışının tıkanması sonucu bilirubinin kana geçmesi ve doku ve organlarda birikmesi
UYARI:
Sarılık ile genetik faktörlere bağlı sarı karkas yağı vakalarında ortaya çıkan belirtiler farklılıklar göstermektedir. Bu nedenle sarı renge neden olan etmenin belirlenmesinde, ortaya çıkan belirtilerin doğru bir şekilde tespit edilmesi hayati önem arz etmektedir. Bu belirtilerin tespitinin uzman kişiler tarafından uygun tetkikler kullanılarak yapılması gerekmektedir.