Kuzu Büyütme
Karlı bir koyunculuğun anahtarı, başarılı bir kuzu büyütme programı uygulanarak kuzuların arzu edilen canlı ağırlığa ulaştırılması olayıdır. Bu da uygun besleme, barınak ve bakım koşullarının birlikte sağlanması ile mümkündür. Kuzu büyütmede dikkat edilmesi gereken bazı önemli hususlar aşağıda özetlenmiştir.
Barınak Koşulları;
- Barınakların zatürreye neden olmayacak şekilde kuru ve cereyandan uzak olmasına özen gösterilmelidir.
- Barınaklar yeteri düzeyde havalandırılmalı, amonyak kokusunun yoğunlaşmasına izin verilmemelidir.
- 3 cm civarında altlık bulundurulmalı ve düzenli olarak değiştirilmelidir.
- Bölmelerin aşırı kalabalık olmasından kaçınılmalıdır.
- Barınaklar düzenli olarak temizlenmeli ve uygun malzemelerle dezenfekte edilmelidir.
Ağız Sütü İle Besleme;
- Doğumdan sonraki 24 saat içerisinde kuzuların mümkün olduğunda fazla (ilk 6 saatte vücut ağırlığının %10’u) ağız sütü (kolostrum) tüketmeleri sağlanmalıdır.
- Annesi ölen veya yeterli kolostrum tüketemeyen ikiz veya üçüz kuzulara mutlaka kolostrum verilmelidir. Bu amaçla önceden dondurularak saklanan inek kolostrumu kullanılabilir. Dondurulmuş kolostrum çözünürken sıcaklık 50 ºC’yi kesinlikle aşmamalıdır.
Doğum Sonrası Besleme;
- Piyasa ve işletme koşullarına bağlı olarak uygun emzirme programı uygulanmalıdır. Uygulanacak emzirme programında amaç kuzuları arzu edilen yaşta (5-6 veya 10-12 haftalık) ve en az stresle sütten kesmektir.
- Kuzuların emişme esnasında bir defada çok fazla süt içmesine izin verilmemeli, gerekirse hızlı süt tüketen kuzular annelerinden ayrılmalıdır.
- Sütten kesim şokunu azaltmak ve ileriki dönemlerde hızlı gelişimi sağlamak amacıyla kuzuların katı yemlere (kuzu büyütme yemi) alışmaları teşvik edilmelidir. Bu amaçla işkembe gelişimini teşvik edecek taze ve kirlenmemiş kuzu büyütme yemleri (%18-20 ham protein ve dane ağırlıklı) ve temiz su kuzuların önlerinde sürekli hazır bulundurulmalıdır.
- Kuzu büyütme yemleri lezzetli olmalı ve tüketimi teşvik etmelidir.
- Ayrıca kuzuların altlık yemesini önlemek ve geviş getirmeyi teşvik amacıyla da bir miktar kaliteli kuru otun kaba yemlik aracılığıyla verilmesi uygundur.
- Kuzuların istediği zamanda kolayca yem tüketebilmesi için yeterli yemlik alanı sağlanmalıdır.
Sütten Kesim;
- Irk ve büyütme programına bağlı olarak kuzuların çoğunluğu ortalama 60 günlük yaşta veya 15-20 kg vücut ağırlığına ulaştıklarında aniden sütten kesilmektedir. Ancak piyasa veya işletme koşullarına bağlı olarak daha erken veya daha geç yaşta sütten kesmek mümkündür.
- Sütten kesimden önce kuzunun günlük en az 200 gram kuzu büyütme yemi tükettiğinden emin olunmalıdır.
- Mera kalitesi yetersizse sütten kesimden sonra da bir süre kesif yem verilmeye devam edilmelidir.
- Sütten kesim şokunu azaltmak için kesimden sonra kuzular alışık oldukları bölmelerde kalmalı, anaları başa bir yere alınmalıdır.
- Sütten kesimin döneminde stresi artıracak ve kuzuları şoka sokacak uygulamalardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır.
Genel Öneriler;
- Doğumla birlikte kuzular takip edilmeli, özellikle ishal vakaları gözlemlenmelidir. İshaller, besleme kaynaklı olabileceği gibi mikrobiyal kökenli enfeksiyonlar nedeniyle de oluşabilmektedir. Bir termometre yardımıyla ishalli kuzuların vücut sıcaklığı ölçülmelidir. Enfeksiyon şekillenen kuzularda vücut sıcaklığı artarak 39,4 ºC’nin üzerine çıkabilmektedir. Bu nedenle aynı bölmedeki diğer hayvanlarında vücut sıcaklığı kontrol edilmeli, tedbirler buna göre alınmalıdır.
- Aşılama programı eksiksiz olarak uygulanmalıdır. Bu konuda uzman kişilerin bilgisine başvurulabilir.
- Stresi azaltmak amacıyla kuzularla ilgilenirken (tutmak veya taşımak) daha fazla özen gösterilmelidir.
- Yetersiz havalandırma, kalabalık bölmeler ve ıslak altlık gibi olumsuz çevre koşulları zatürreye neden olabilmektedir. Bu nedenle öksüren kuzular dikkatle izlenmelidir.
- Kuzuların kolay tanımlanabilmesi (hastalık, ikiz veya çoğuz gibi) amacıyla farklı renklerle işaretlenmesi sürü idaresi bakımından kolaylıklar sağlayacaktır.
- Anası ölmüş kuzuların başka koyunları emmelerini sağlamak amacıyla tedbirler alınmalıdır.
- Kastrasyon, kuyruk kesimi, küpeleme gibi uygulamaların, acıya bağlı stresi azaltmak amacıyla doğumdan sonraki hafta içerisinde yapılması daha uygundur.